Pionierzy nie mieli łatwo... To wydarzenie zapoczątkowało nową erę w historii polskiej siatkówki

Pierwsze mistrzostwa Polski w piłce siatkowej zostały zorganizowane przez Polski Związek Gier Sportowych i rozegrano je w Warszawie, w hali na Agrykoli w dniach 12–13 października 1929 roku.

 

Trudne początki

 

Organizacja turnieju spotkała się później ze sporą krytyką ze strony mediów. Wśród najczęściej powtarzanych zarzutów wymieniano zbyt małą liczbę uczestników, czego przyczyną miało być zbyt późne powiadomienie lub pominięcie kilku okręgów, w których nie wyłoniono uczestników turnieju finałowego. Z krytyką spotkał się również pomysł przeprowadzenia zawodów w... hali. Zdaniem obserwatorów doprowadziło to do małego zainteresowania imprezą. W oba turniejowe dni zmagania siatkarzy obserwowało po kilkudziesięciu kibiców. Kolejne imprezy o mistrzostwo Polski, aż do połowy lat trzydziestych, organizowano już na świeżym powietrzu.

 

Zainteresowanie mediów też nie było przesadnie wielkie. Siatkówka o względy kibiców rywalizowała wówczas z kilkoma innymi, rozkwitającymi w Polsce dyscyplinami, choćby koszykówką, ale też np. z zapomnianą dziś hazeną. Piłka nożna już wówczas była numerem jeden wśród gier zespołowych.

 

Będąca wówczas jeszcze w powijakach siatkówka znacząco różniła się od obecnej wersji tej dyscypliny, była właściwie na początku swej ewolucji. Nie była to jeszcze gra dobrze rozwinięta pod względem taktycznym. Dość powiedzieć, że nazywano ją jeszcze "przebijanką", a taki – niezwykle istotny we współczesnej siatkówce – element jakim jest  blok, wymyślono dopiero dziesięć lat później – pod koniec lat trzydziestych!

 

Inne były też zasady punktacji. Nie rywalizowano jeszcze wówczas do trzech wygranych setów. Początkowo gra zamknięta była w ramach czasowych. W meczach MP 1929 grano dwie połowy, każda z nich kończyła się w momencie wywalczenia piętnastego punktu przez jedną z drużyn. Potem punkty wywalczone w obu częściach meczu sumowano i to dawało końcowy rezultat.

 

W turnieju męskim wzięły udział cztery drużyny, zwycięzcy rywalizacji w poszczególnych okręgach (YMCA Łódź, AZS Warszawa, Sokół Macierz Lwów oraz AZS Wilno). Mieli jeszcze wystąpić siatkarze Cracovii, którzy jednak nie dotarli do Warszawy.

 

Emocje tylko w jednym meczu

 

Zespoły rywalizowały systemem "każdy z każdym". Pierwsze mecze pokazały, że drużyny ze stolicy i z Łodzi są wyraźnie lepsze od ekip ze Lwowa i z Wilna. Sokół Macierz ograł AZS Wilno i skończył turniej na trzecim miejscu.

 

Emocje nielicznej grupie kibiców przyniosło dopiero starcie o pierwsze miejsce. Faworytem była ekipa AZS, ale pierwszą część meczu 15:12 wygrali łodzianie. W drugiej połowie ekipa ze stolicy dwukrotnie osiągnęła wyraźną przewagę – 9:6, potem 14:10! Jeden punkt dzielił AZS od tytułu, ale... cztery kolejne zdobyli przyjezdni! Wynik 14:14 oznaczał, że mistrzostwo Polski wywalczyła drużyna z Łodzi. Choć gospodarze ugrali jeszcze punkt i wygrali tę część meczu 15:14, całe spotkanie przegrali 27:29. 

 

 

Pierwsze mistrzostwo Polski siatkarzy wywalczyła więc drużyna YMCA Łódź. Skład triumfatorów: Stanisław Jegorow, Wilhelm Krauze, Stefan Olczak, Włodzimierz Pęski, Alojzy Welnitz, Jerzy Zalasiewicz.

 

MP 1929 – wyniki turnieju siatkarzy:

 

YMCA Łódź – AZS Wilno 30:9 (15:5, 15:4)
AZS Warszawa – Sokół Macierz Lwów 30:14 (15:6, 15:8)
YMCA Łódź – Sokół Macierz Lwów 30:11 (15:5, 15:6)
AZS Warszawa – AZS Wilno 30:5 (15:2, 15:3)
Sokół Macierz Lwów – AZS Wilno 30:11 (15:6, 15:5)
YMCA Łódź – AZS Warszawa 29:27 (15:12, 14:15)

 

W tym samym czasie i na tym samym obiekcie toczyła się również rywalizacja o pierwsze mistrzostwo Polski siatkarek. Na starcie stanęły zaledwie dwie drużyny – AZS Warszawa i WKS Łódź. Obyło się bez większych emocji, bo siatkarki ze stolicy były wyraźnie lepsze. W pierwszym meczu wygrały 30:8, w rewanżu 30:3 i zdobyły tytuł. W barwach AZS Warszawa grały na tym turnieju: Zenaida Anacka, Barbara Cegielska, Alicja Piotrowska, Janina Świerzewska, Władysława Szelążkówna oraz Zdzisława Wiszniewska.

 

Mistrzowska drużyna siatkarzy rozpadła się wkrótce po tym turnieju. Rozwiązano sekcję gier przy ognisku YMCA, a czołowi zawodnicy: Krauze, Olczak, Pęski oraz Welnitz przeszli do Łódzkiego Klubu Sportowego, który zmontował bardzo mocną ekipę. Kolejne lata to ciąg dalszy rywalizacji warszawsko-łódzkiej w mistrzostwach Polski. W 1930 roku triumfował AZS Warszawa przed Absolwentami Łódź. W 1931 i 1932 roku wygrywali siatkarze ŁKS przed AZS Warszawa.

 

Co ciekawe, triumf ŁKS w 1932 roku był ostatnim tytułem mistrza Polski siatkarzy wywalczonym przez drużynę z tego miasta. Choć ekipy z Łodzi odgrywały później znaczącą rolę w kobiecej siatkówce, męskie kluby z tego miasta nie liczyły się w walce o medale. Ostatni występ w ekstraklasie zaliczyła Wifama w sezonie... 1988/89.

 

Bohaterowie pionierskich mistrzostw

 

Kim byli bohaterowie tamtych pionierskich turniejów? Jakie były ich późniejsze losy? Czołowym graczem łodzian był Alojzy Welnitz. Było on sportowcem niezwykle wszechstronnym, bo uprawiał jeszcze koszykówkę, lekkoatletykę, a w ekipie ŁKS – jako pomocnik – rozegrał blisko 60 spotkań w ekstraklasie piłkarskiej. Był oficerem Wojska Polskiego. W czasie kampanii wrześniowej trafił do niewoli sowieckiej. W maju 1940 roku został zamordowany w Katyniu.

 

W barwach ŁKS w piłkarskiej ekstraklasie występował też Włodzimierz Pęski. W czasie II wojny światowej służył w Polskich Siłach Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Dosłużył się stopnia porucznika nawigatora, był wielokrotnie odznaczany, m.in. orderem Virtuti Militari. W lipcu 1942 uratował się z płonącego samolotu po katastrofie na lotnisku Bramcote, ale nie zdołał wrócić do pełni zdrowia. Zmarł w 1944 roku.

 

Czołowym siatkarzem ekipy z Warszawy był natomiast Romuald Wirszyłło, nazywany "ojcem" polskiej siatkówki. Mistrzostwo Polski w barwach AZS zdobył w latach 1930, 1934 i 1935. W czasie wojny organizował konspiracyjne rozgrywki siatkarskie w stolicy, potem walczył w powstaniu warszawskim. Był też pierwszym selekcjonerem w historii reprezentacji Polski siatkarzy (1948–49).

 

***

 

Po trudnych początkach, w kolejnych dekadach siatkówka zyskiwała w Polsce coraz większą popularność. Obecnie jest to jedna z najpopularniejszych dyscyplin w naszym kraju. Przyczyniły się do tego w dużej mierze sukcesy reprezentacji, ale też wprowadzenie w 2000 roku ligi zawodowej. Obecny sezon PlusLigi jest dwudziestym, w którym rozgrywkami zarządza PLS.

Przejdź na Polsatsport.pl